🌸 కనకాంబరంలో ఎండు తెగులు (Dry Rot / Leaf Spot) — లక్షణాలు, కారణాలు & నియంత్రణ

        కనకాంబరంలో ఎండు తెగులు ముఖ్యమైన సమస్య. ఎండు తెగులు (Dry Rot / Leaf Spot) వ్యాధి ఎక్కువగా తేమ ఉన్న పరిస్థితుల్లో వస్తుంది. ఈ వ్యాధి ఫంగస్ వల్ల వస్తుంది మరియు ఆకులను ఎండబెట్టి పంట దిగుబడిని తగ్గిస్తుంది.

🌿 వ్యాధి లక్షణాలు (Symptoms):

        ఈ తెగులు ఆశించిన కనకాంబరం మొక్క ఆకులు వాలిపోయి, ఆకు అంచు పసుపు రంగుకు మారుతుంది. వేర్లు, కాండం, మొదలు కుళ్ళడం వాళ్ళ మొక్క అకస్మాత్తుగా ఎండిపోతుంది. దీంతో మొక్కలు గుంపులుగా చనిపోతాయి. 

🧴 నివారణ మార్గాలు (Control Measures):

1. సహజ (ఆర్గానిక్) నియంత్రణ

• నిమ్మ / తులసి సారం కలిపిన ద్రావణాన్ని స్ప్రే చేయండి.

• ట్రైకొడెర్మా హార్జియానం పౌడర్‌ను నేలలో కలపడం వ్యాధి నియంత్రిస్తుంది.

• బాసిలస్ సబ్‌టిలిస్ వంటి సూక్ష్మ జీవకాలు ఫంగస్ వ్యాప్తిని అడ్డుకుంటాయి.

2. రసాయన నియంత్రణ

• తెగులు ఆశించిన మొక్కల మోడళ్ళు తడిచేలా .. మాంకోజెబ్ 2.5 గ్రా / లీటర్ నీరు లేదా కాపర్ ఆక్సీక్లోరైడ్ 3 గ్రా / లీటర్ నీటితో స్ప్రే చేయండి. (ఒక్కో మొక్కకు 20-25 మిల్లీ లీటర్ల ద్రావణాన్ని పోయాలి).

• 10–15 రోజులకు ఒకసారి పునరావృతం చేయండి.

---

🌾 ముగింపు

    కనకాంబరంలో ఎండు తెగులు వ్యాధిని సమయానికి గుర్తించి సరైన నియంత్రణ చర్యలు తీసుకుంటే, పంటను రక్షించవచ్చు. సహజ మరియు రసాయన నియంత్రణను సమన్వయం చేస్తే అధిక దిగుబడి సాధ్యమవుతుంది.

🌾సులభంగా విత్తనం నాటే 'హ్యాండ్ పుష్ సీడర్'

        రైతులు సాధారణంగా విత్తనాలు కూలీల సాయంతో చేతితో నాటేవారు. అయితే కూలీల కొరత, ఖర్చు పెరగడం వంటి సమస్యలతో వ్యవసాయంలో విత్తనాలు నాటడం ఒక కష్టమైన ప్రక్రియగా మారింది. ఈ సమస్యను అధిగమించటానికి సులభంగా విత్తనాలను నాటే యంత్రం అయినటువంటి 'హ్యాండ్ పుష్ సీడర్' అందుబాటులోకి వచ్చింది. దీని సహాయంతో ఒక మనిషి రోజుకు రెండు నుండి నాలుగు ఎకరాల వరకు విత్తనాలు నాటుకోవచ్చు. మొక్కకు మొక్కకు దూరం (Row Spacing) కోసం విత్తనం ఎంత దూరంలో కావాలంటే అంట దూరంలో పడేలా అడ్జెస్ట్ చేసుకొనే అవకాశం దీనిలో ఉంది. ప్రత్తి, కూరగాయలు, మొక్కజొన్న, ఆముదం సహా ఇతర విత్తనాలు నాటవచ్చు.

⚙️ హ్యాండ్ పుష్ సీడర్ వాడే విధానం:

• నేలను ముందుగా తగిన విధంగా సంసిద్ధం చేయాలి.

• విత్తనాన్ని సీడర్‌లో లోడ్ చేయాలి.

• యంత్రాన్ని నెట్టడం ద్వారా విత్తనాలు సమానంగా నేలలో పడతాయి.

• విత్తనాల రకం ఆధారంగా స్పేసింగ్ సర్దుబాటు చేయాలి.

🧰 నిర్వహణ సూచనలు:

        ఈ యంత్రంలో సాధారణంగా తక్కువ విడి భాగాలు ఉంటాయి; కాబట్టి తక్కువ కొనుగోలు ఖర్చు, మరమ్మత్తు చేయడం సులభం. నిర్వహణ (Maintenance) కూడా (ఆయిల్ చేయడం, భాగాల శుభ్రత) చాలా సులభం. 

💡 రైతులకు లాభాలు:

• సమయం మరియు కూలీ ఖర్చు తగ్గింపు

• సమానమైన మొలకలు

• పంట ఉత్పాదకత పెరుగుతుంది

• తక్కువ పెట్టుబడితో అధిక ఫలితాలు

నులిపురుగులతో కనకాంబరం పంటకు నష్టం

                నులిపురుగులు కనకాంబరం మొక్కల వేర్లలోకి రంద్రాలు చేసుకొని వెళ్లి వేర్లపై బొడిపెలను కలుగజేస్తాయి. దీని వల్ల ఆకు ముడుచుకొని ఊదా రంగుకు మారి మొక్కలు గిడసబారిపోతాయి. ఫలితంగా పూల పరిమాణం, దిగుబడి తగ్గుతుంది. ఈ పురుగుల వల్ల ఎండు తెగులు సోకె ప్రమాదం ఉంది. నులిపురుగుల నివారణ కోసం ఎకరాకు 200 కిలోల వేప పిండి ఆఖరి దుక్కిలో వేసుకోవాలి. బంతి పూలతో పంట మార్పిడి చేసుకోవాలని వ్యవసాయ నిపుణులు సూచిస్తున్నారు.

బత్తాయి లో 'తొడిమ కుళ్లు ' తెగులు లక్షణాలు - నివారణ చర్యలు

        బత్తాయి తోటల్లో కాయ తయారయ్యే దశలో "తొడిమ కుళ్లు" తెగులు ఆశించి నష్టాన్ని కలిగిస్తుంది. దీనినే 'వడప', 'బొడ్డుకుళ్లు' తెగులు అని కూడా అంటారు. ఈ వ్యాధి లక్షణాలు, కారణాలు మరియు నివారణ మార్గాలు తెలుసుకుని ముందుగానే చర్యలు తీసుకోవడం చాలా ముఖ్యం.

లక్షణాలు:

        కాయ పక్వానికి రాకముందే చిన్న సైజులో ఉన్నప్పుడే తొడిమ నుండి ఊడి రాలిపోవడం ఈ తెగులు ప్రధాన లక్షణం. కొమ్మ చివరి భాగాలలో, అభివృద్ధి చెందుతున్న కాయ తొడిమలపై ఈ తెగులు ప్రభావం ఎక్కువ. చిన్న కాయలుగా ఉన్నప్పుడే రాలిపోవడం వల్ల దిగుబడి తగ్గి రైతులకు తీవ్ర నష్టం వాటిల్లుతోంది.

నివారణ మార్గాలు:

        తొడిమ కుళ్లు సోకి, రాలిపోయిన కాయలను ఏరి నాశనం చేయాలి. తెగులు నివారణకు లీటరు నీటికి కాపర్ ఆక్సీక్లోరైడ్ 3గ్రా. లేదా కార్బండిజం 1 గ్రాము కలిపి పిచికారీ చేయాలి. ప్రతి సంవత్సరం తొలకరిలో చెట్లలో ఎండుపుల్లలను కత్తిరించి నాశనం చేయాలి. శిలీంద్రానికి ఆశ్రయమిచ్చే కలుపు మొక్కలను సమర్ధవంతంగా అరికట్టేందుకు చెట్ల పొదల్లో మల్చింగ్ పద్దతిని అవలంభించాలి. తోటల్లో నీటి ఎద్దడి లేకుండా జాగ్రత్తలు తీసుకోవాలి. 

ముఖ్య సూచనలు

• ప్రతి సీజన్లో  మొదలు వద్ద పరిశీలించాలి

• మంచి నేల సంరక్షణ

• సేంద్రియ పోషకాలు వాడాలి

సారాంశం
ఈ వ్యాధిని నివారించకపోవడం వల్ల రైతులకు భారీ నష్టం. కానీ లక్షణాలు తొలి దశలో గుర్తించి, సకాలంలో నివారణ చర్యలు తీసుకుంటే బత్తాయి ఆరోగ్యంగా ఉంటుంది, దిగుబడి కూడా పెరుగుతుంది.

అరటిలో దుంపకుళ్ళు తెగులు -- లక్షణాలు - నివారణ చర్యలు

        అరటిలో దుంపకుళ్ళు తెగులు బాక్టీరియా వల్ల వస్తుంది . తెగులు సోకినా చెట్టు కాండం మొదట్లో కుళ్లి, దుంపలు కుళ్లిపోయి దుర్వాసన వస్తుంది. ఆకులు పసుపు రంగులోకి మారి ఎండిపోయి చెట్టు చనిపోతుంది. చిన్న మొక్కలలో మొవ్వు, ఆకు కుళ్లిపోయి మొక్క చనిపోతుంది . దీని వల్ల చెట్ల సంఖ్యతో పాటు దిగుబడి తగ్గిపోతుంది. 

అరటిలో దుంపకులు తెగులు నివారణకు నిపుణులు అందించే సూచనలు గురించి తెలుసుకొందాం :

మిరియాల పంటలో 'ఫైటోప్తోరా ' తెగులు నివారణకు సూచనలు

       ఇది మిరియాల పంటలో అత్యంత ప్రమాదకరమైన తెగుళ్లలో ఒకటి. ఇది శిలీన్ద్రం వల్ల కలుగుతుంది. ఈ తెగులు వళ్ళ ఆకులు పసుపు రంగులోకి మారి, అస్పష్టమైన, వృత్తాకార గోధుమ రంగు మచ్చలు ఏర్పడతాయి. ఈ తెగులు వల్ల మొక్కలు ఆకస్మికంగా వదలిపోవడం, కుళ్లిపోవడం, దిగుబడి తగ్గడం వంటి సమస్యలు కనిపిస్తాయి. 

🌱 ఫైటోప్తోరా తెగులుపై పరిచయం (Phytophthora foot rot / quick wilt): 

        ఇది ఒక ఫంగల్ తెగులు (Phytophthora capsici) వల్ల వస్తుంది. సాధారణంగా వర్షాకాలం లేదా తడిగా ఉండే ప్రాంతాల్లో ఈ తెగులు వేగంగా వ్యాపిస్తుంది. 

 తెగులుకి అనుకూల పరిస్థితులు: ఎక్కువ తేమ, నీటి నిల్వ, అధిక ఉష్ణోగ్రత + తడి.

⚠️ లక్షణాలు (Symptoms):

        కాండం ప్రాంతంలో నలుపు రంగు బ్లాకింగ్ కనిపిస్తుంది,  కాస్త గట్టిగా పట్టుకొన్నా కాండం చిగుర్లు ఊడిపోతాయి. ఆకులు మచ్చలుగా మారి క్షీణిస్తాయి తక్కువ వ్యవధిలో మొక్క పూర్తిగా వాడిపోతుంది (quick wilt).  మట్టిలోకి 1-2 అంగుళాల లోతున కాండం నాశనం అవుతుంది. 

🛡️ నివారణ చర్యలు (Control Measures):

 1. సాంస్కృతిక పద్ధతులు (Cultural Methods):

• నీటి నిల్వ ఉండకుండా చూడండి – మంచి నీటిపారుదల (drainage) సౌకర్యం కల్పించండి.
• వరుసల మధ్య గాలి సరిగా ప్రసరించేలా పంట సాంద్రత తగ్గించండి.  
• పాత తెగులు ఉన్న మొక్కలను వేరుచేసి తొలగించండి.
• వర్షాకాలంలో మిరియాల పొలానికి ఎరుపు నేల లేదా సున్నము కలిపిన ఎత్తైన బెడ్లు వాడండి.
• విత్తన పూత (Seed treatment) Chlorothalonil @ 3g/kg విత్తనంతో చేయవచ్చు. 

 2. జీవపదార్థాలు & జైవిక నివారణ (Biological Control): 

Trichoderma viride @ 5 కిలోలు/ఎకరాకు కంపోస్ట్ లో కలిపి నేలలో వేసుకోవచ్చు.

Pseudomonas fluorescens @ 10 gm/L నీటితో మట్టికి లేదా కాండానికి పూతగా వేయవచ్చు. 

📌 ముగింపు:

         ఫైటోప్తోరా తెగులు నివారణ కోసం, నీటి పారుదల నిర్వహణ, సేంద్రియ నివారణలు, మరియు అవసరమైనప్పుడు రసాయన మందుల వాడకం — ఇవన్నీ సమన్వయంగా అమలు చేస్తే ఈ తెగులుపై సమర్ధవంతంగా నియంత్రణ సాధించవచ్చు.

పంట వ్యర్థాలను కాల్చొద్దు ... ఇలా చేయండి

           

        చాలా మంది రైతులు యంత్రాలతో వరి కోసిన తరువాత పొలంలో మిగిలిన వరి కొయ్యలను తర్వాతి పంటకోసం తగులబెడుతుంటారు. అయితే, ఇలా పంట వ్యర్ధాలను విచక్షణారహితంగా కాల్చటం వల్ల పంటకు మేలు చేసే సూక్ష్మజీవులకు, మిత్ర పురుగులకు, వానపాములకు తీవ్ర నష్టం జరుగుతోంది. వ్యర్ధాలను తగులబెట్టడం వల్ల వెలువడే పొగ వల్ల వాతావరణ కాలుష్యం పెరుగుతోంది. దీనికి నిపుణులు కొన్ని ప్రత్యామ్నాయాలను సూచిస్తున్నారు అవి ఈ కింద తెలుసుకొందాం, 

✅ఎందుకు పంట వ్యర్థాలను కాల్చకూడదు? 

జీవ సూక్ష్మజీవుల నాశనం:

    ఈ వ్యర్థాలను దహించడం ద్వారా పొలం లోని మంచి సూక్ష్మజీవులు మరియు మైక్రో ఆర్గానిజంలు చనిపోతాయి . ఇవి నేలను సమృద్ధిగా మార్చడంలో కీలక పాత్ర వహిస్తాయి. 

 మిత్ర పురుగులకు హాని : 

        కొన్ని పురుగులు, కీటకాలు , ఇతర లాభదాయక జీవులు ఈ వ్యర్థాల్లో నివసించి, పంటలకు సహకరిస్తాయి. వాటిని వినాశనం చేయడం ద్వారా వాటిని కూడా కోల్పోతాము. 

 గాలి కాలుష్యం & వాతావరణ హానికరం: 

        పంట వ్యర్ధాలను దహించే ప్రక్రియలో పొగ విడుదల అవుతుంది; ఇది గాలి కాలుష్యం మరియు గ్రీన్ హౌస్ వాయువుల పెరుగుదలకి దోహదపడుతుంది.